Na świecie blisko 2,3 tysiąca dzieci umiera codziennie z powodu nieumyślnych wypadków. Około 90 proc. z nich można uniknąć dbając o właściwe zabezpieczenie domu – informują organizatorzy akcji edukacyjnej „Uwaga Dziecko”.
Dom jest miejscem, gdzie czujemy się najbezpieczniej, jednak to właśnie tam dochodzi najczęściej do incydentów zagrażających zdrowiu, a nawet życiu. Instytucje takie jak Policja, Rzecznik Praw Dziecka oraz Służba zdrowia nie prowadzą szczegółowych statystyk dotyczących wypadków z udziałem dzieci w domach, dlatego dane przedstawione przez Główny Urząd Statystyczny są jedynymi ogólnodostępnymi. Według statystyk GUS z 2019 roku, około 70 proc. wypadków, podczas których interweniują ratownicy medyczni, ma miejsce właśnie w domu. Tysiące z nich dotyczą najmłodszych członków rodziny, dlatego ważne jest jego odpowiednie zabezpieczenie.
Najczęstsze następstwa wypadków
Urazy
Medycyna Praktyczna, portal internetowy dla lekarzy i pacjentów, podaje, że jedną z najniebezpieczniejszych konsekwencji wypadków z udziałem dzieci są urazy głowy, które mogą spowodować wstrząśnienie mózgu lub krwiaki. Poważniejsze stłuczenie głowy może zakończyć się dla dziecka inwalidztwem, padaczką pourazową, a nawet śmiercią. W 2004 roku w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Krakowie zanotowano 2026 przyjęć z powodu urazów głowy, z czego 110 stanowiły ciężkie przypadki, a 23 wymagało natychmiastowego leczenia neurochirurgicznego. Po poważnym urazie głowy może dojść do zespołu pourazowego objawiającego się: sztywnością karku, bólami głowy, rozdrażnieniem oraz pogorszeniem zdolności uczenia się. W przypadku dzieci zespół pourazowy oraz hospitalizacja trwają dłużej niż u osób dorosłych.
Złamania
Według witryny med.me (blog zajmujący się sektorem ochrony zdrowia – red.) wśród urazów u dzieci najczęściej występują kontuzje kończyn, które mogą zakończyć się złamaniem. U dzieci zazwyczaj dochodzi do złamań kości piszczelowej, ramiennej oraz przedramienia. Szczególnie niebezpiecznym urazem w przypadku dzieci jest uszkodzenie chrząstki nasadowej, która z czasem ulega złuszczeniu, co w konsekwencji prowadzi do zahamowania wzrostu kończyny.
Mimo powszechnie panującej opinii, że dzieci mają mocne kości, nie można lekceważyć u nich złamań, ponieważ może dojść do powikłań, takich jak zapalenie i zrost kości, zaniki mięśniowe czy przewlekle zespoły bólowe.
Rany
Rana to przerwanie ciągłości skóry lub tkanek w wyniku urazu mechanicznego, termicznego lub chemicznego. Ze względu na okoliczności powstania oraz charakterystyczne cechy, rany dzielimy na: otarcia, rany cięte, płatowe, kłute, tłuczone, miażdżone, szarpane, postrzałowe i kąsane.
„W przypadku dzieci najczęściej dochodzi do uszkodzenia tkanki skórnej poprzez uraz mechaniczny. Znacznie rzadziej zdarzają się rany spowodowane czynnikami elektrycznymi lub chemicznymi” – czytamy na Forumpediatrii.pl, portalu kierowanym do lekarzy pediatrów.
W sytuacji, gdy dojdzie jednak do takiego urazu, należy udać się do ośrodka chirurgii dziecięcej.
Oparzenia
Specyficznym rodzajem rany jest oparzenie. Dochodzi do niego wskutek kontaktu skóry z wysoką temperaturą, substancją chemiczną lub prądem. To jedno z najczęstszych uszkodzeń powstających w wyniku wypadków domowych dzieci.
Wyróżniamy oparzenia powierzchowne, pośrednie i głębokie. Pierwsze z nich dotyczy uszkodzenia naskórka, a objawy ograniczają się do rumienia. Oparzenie pośrednie obejmuje część grubości skóry właściwej, co wydłuża okres gojenia pęcherzy i zaczerwienienia. Ostatnie i najbardziej niebezpieczne, oparzenie głębokie, cechuje się uszkodzeniem pełnej grubości skóry właściwej i naruszeniem nerwów czuciowych. Rekonwalescencja trwa od kilku do kilkunastu tygodni i często kończy się operacją – wskazują specjaliści z portalu mp.pl.
Zatrucia
Do bardzo niebezpiecznych wypadków domowych dzieci należą zatrucia. Jak wskazuje CzytelniaMedyczna.pl „na każde 10 przypadków zatruć u dzieci, około 9 zdarza się w domu”, a „aż w 44 proc. przypadków zatruć u dzieci poniżej 5 roku życia substancją toksyczną są środki medyczne”.
Zatrucie jest następstwem przeniknięcia trucizny do organizmu. Ze względu na czas działania trucizny, zatrucia dzieli się na ostre i przewlekłe. Ostre zatrucia są jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się z dzieckiem do lekarza.
Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednie zabezpieczenie substancji trujących. Wszystkie leki oraz produkty chemiczne powinny być przechowywane w miejscach niedostępnych dla dzieci.
Urazy nosa
Wśród najczęstszych przyczyn jednostronnej niedrożności nosa u dzieci jest umieszczone w nim ciało obce. Przypadki takie w 80 proc. dotyczą dzieci w wieku 2-4 lat – podaje Medycyna Praktyczna. Zjawisko to jest przykrym skutkiem zabawy, chęci dziecka do poznania nowego przedmiotu oraz braku nadzoru ze strony dorosłych.
W przypadku obecności ciała obcego w nosie dziecka, rodzic lub opiekun powinien niezwłocznie udać się z nim do laryngologa.
Uraz nosa, szczególnie w wieku dziecięcym, może spowodować całkowite lub częściowe złamanie przegrody. Urazom towarzyszy zwykle krwawienie z jam nosa, krwiak w obrębie tkanek miękkich oraz masywny obrzęk. Nierzadko dochodzi do powikłań, takich jak: krwiak przegrody, ropień przegrody, perforacja przegrody oraz deformacja nosa. Zdarza się, że dolegliwości te wymagają interwencji chirurgicznej.
Jak uchronić dziecko przed wypadkiem
Sposób ochrony dzieci zależy w dużej mierze od ich wieku. By ustrzec najmniejsze z nich, trzeba cały czas sprawować nad nimi opiekę, a z ich zasięgu usunąć wszelkie niebezpieczne przedmioty. Starszym można wytłumaczyć, jak używać różnych przedmiotów i urządzeń, a czego nie dotykać w ogóle. Jednak nigdy nie ma gwarancji, czy z czystej dziecięcej ciekawości nie zrobią czegoś na przekór tłumaczeniom rodziców.
„Ważna jest ciągła czujność co najmniej jednej osoby dorosłej, która musi pilnować bezpieczeństwa dziecka i jednocześnie w miarę możliwości się z nim bawić, bo przecież dziecko przez zabawę się uczy” – mówi naszemu portalowi Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak.
Na stronie med.me możemy przeczytać, w jaki sposób postępować, by zapewnić dzieciom bezpieczeństwo. Należy przede wszystkim pamiętać o tym, że :
– okna nie mogą otwierać się szerzej niż na 20 centymetrów;
– sznury przy zasłonach muszą być podwiązane;
– przewody elektryczne schowane;
– gniazdka zabezpieczone specjalnymi zatyczkami;
– meble powinny być stabilne;
– schody zabezpieczone specjalnymi bramkami;
– ostre brzegi i rogi stołów zakryte nakładkami;
– rośliny powinny być zabezpieczone, ponieważ niektóre mają trujące liście;
– ostre narzędzia oraz wszystko, co nadaje się do połknięcia, np. agrafki, pióra, długopisy i biżuterię należy schować w miejscu niedostępnym dla dzieci.
Ochrona prawna
W sytuacji, kiedy dojdzie do wypadku z udziałem dziecka z winy lub zaniedbania osoby dorosłej, a istnieje podejrzenie, że przeznaczone do tego organy, takie jak ośrodki pomocy społecznej, sądy i organy ścigania nie wykonały odpowiednich działań, interweniuje Biuro Rzecznika Praw Dziecka. Kontrolowane są wówczas działania podejmowane przez te służby w celu wyjaśnienia sprawy i zabezpieczenia interesu dziecka.
„Zaniedbania rodziców, które mogą doprowadzić do zagrożenia zdrowia lub życia dziecka, mogą stanowić naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej i być podstawą do dokonania ingerencji przez sąd rodzinny. Zachowania takie mogą wypełniać również znamiona przestępstwa, spenalizowanego w artykule 160 Kodeksu karnego:
- 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
- 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
- 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
- 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
-
5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego” –
przypomina RPD.
Dodatkowe porady na temat bezpieczeństwa dzieci w domu oferuje ogólnopolski program społeczny „Dom bezpieczny” zajmujący się kwestią edukacji na temat obronności, promocji bezpiecznych zachowań oraz certyfikacji produktów i technik zabezpieczeń, chroniących dom i domowników przed włamaniem i pożarem. O tym, jak odpowiednio zabezpieczyć dom i uniknąć wypadków z udziałem dzieci przeczytasz [tutaj].
Co robić kiedy dojdzie do wypadku?
W sytuacji, gdy doszło do urazu głowy, a na pierwszy rzut oka nie widać skutków wypadku, uważnie obserwuj dziecko. Od momentu urazu do zmian w mózgu może dojść nawet 24 godziny po stłuczeniu. Jeśli zaobserwujemy w tym czasie niepokojące zmiany, takie jak zawroty głowy, nudności lub wymioty, należy udać się z dzieckiem do najbliższego szpitala.
Jeżeli dziecko się poparzy, należy bezzwłocznie schłodzić zimną wodą oparzone miejsce, następnie ranę osłonić opatrunkiem hydrożelowym lub jałowym. W poważniejszych przypadkach, takich jak oparzenie rozległe, powinno się natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.
Zatrucie jest dolegliwością łatwą do rozpoznania. Znacznie trudniejszą kwestią jest udzielenie pierwszej pomocy dziecku, które spożyło truciznę. W przypadku zatrucia, najczęściej zdarzają się dolegliwości, jak np. nudności, biegunka lub wymioty. Zdarza się jednak, że dochodzi do utraty przytomności lub zaburzeń oddychania. By udzielić właściwej pierwszej pomocy, trzeba ułożyć dziecko na boku, by zapewnić udrożnienie dróg oddechowych, zawiadomić pogotowie oraz ustalić, jaką dziecko spożyło truciznę oraz kiedy do tego doszło.
W przypadku wystąpienia złamania nie można działać na „własną rękę”. Należy jak najszybciej zawieźć dziecko do szpitala. W sytuacji, gdy ból jest bardzo silny, powinno się umiejscowić dziecko w wygodnej dla niego pozycji i wezwać pogotowie ratunkowe.
Aby dowiedzieć się, gdzie najszybciej można otrzymać pomoc medyczną, należy zadzwonić na darmową [Telefoniczną Informację Pacjenta] (tel. 800 190 590), gdzie konsultanci udzielą potrzebnych informacji, wskazując miejsce najbliższego szpitala lub przychodni. Więcej wiadomości na temat infolinii znajdziesz [tutaj].
Przydatne numery alarmowe w sytuacji, gdy dojdzie do wypadku to:
999 – numer pogotowia ratunkowego działający na terenie kraju.
112 – numer alarmowy obowiązujący w Unii Europejskiej. [czytaj więcej]
Marta Klimczak/Ostrzegamy.online