Z badań Europejskiego Programu Badań Ankietowych w Szkołach na temat używania alkoholu i narkotyków, przeprowadzonych na uczniach III klas gimnazjum oraz II klas szkół średnich wynika, że alkohol jest najchętniej wybieraną substancją psychoaktywną wśród młodzieży.
Podejmując tematykę tendencji picia alkoholu wśród młodzieży należy wyodrębnić dwie grupy wiekowe – wskazał w rozmowie z Ostrzegamy. online dyrektor [Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych] oraz doradca Światowej Organizacji Zdrowia Krzysztof Brzózka (K. Brzózka sprawował funkcję prezesa PARPA do końca maja 2019 roku. Obecnie pełni ją Katarzyna Łukowska – red.).
– Wśród 14-15 latków obserwuje się pewną tendencję spadkową picia alkoholu. Nie jest to jednak powód do radości, ponieważ trzeba pamiętać, że to są młodzi ludzie i w ogóle nie powinni sięgać po alkohol. W przedziale wiekowym 17-18 lat alkohol spożywa około 87-90 proc. młodych ludzi – wyjaśnił.
Inicjacja alkoholowa nawet w wieku 12 lat
Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w 2008 roku opublikowała raport „Wzory konsumpcji alkoholu w Polsce”. Z dokumentu wynikało, że około 21 proc. kobiet i 26 proc. mężczyzn pozwoliłoby na to, by ich dziecko spróbowało alkoholu przed osiągnięciem wieku pełnoletności.
Ciekawość młodzieży powoduje, że zaczyna ona próbować alkoholu w bardzo młodym wieku. Według wiedzy Krzysztofa Brzózki swoją przygodę z tą używką rozpoczynają dziś już dwunastolatkowie. Za takie zjawisko często odpowiedzialni są opiekunowie.
– Dorośli kierują się poglądem, że jeżeli dziecko spróbuje alkoholu w domu, przy rodzicach, to nie będzie go spożywać na zewnątrz. Jest to bardzo zgubne myślenie, ponieważ takie dziecko czuje przyzwolenie ze strony rodziców. Myśli sobie, że skoro może pić w domu, to dlaczego nie może spożywać alkoholu z kolegą? – zwrócił uwagę Krzysztof Brzózka.
Według panujących przekonań mogłoby się wydawać, że w przeważającym stopniu po napoje alkoholowe sięgają chłopcy. Jednak według opinii specjalisty opartej na danych statystycznych nie jest to stwierdzenie zgodne z prawdą.
– Dziewczyny w wieku 14-16 lat piją więcej niż chłopcy. To jest wyjątkowo niebezpieczne zjawisko, gdyż są to przyszłe matki, a nawyk sięgania po alkohol może mieć negatywny wpływ na ich przyszłe macierzyństwo – podkreślił ekspert.
Podłoże problemu tkwi głównie w domu
Istnieje wiele przyczyn inicjacji alkoholowej w młodym wieku. Nie bez znaczenia jest środowisko, w jakim dziecko się wychowuje. W sytuacji, kiedy rodzice mają problem z nadużywaniem alkoholu, młody człowiek w przyszłości również może zacząć nałogowo pić. Dlatego istotne jest wsparcie oraz odpowiedni przykład dawany dzieciom.
– Najsilniejszą obroną dla dzieci i młodzieży są więzi rodzinne, które dziś często są rozluźnione. Zabieganie i gonitwa za czymś innym powoduje, że rodzice mają mniej czasu dla dzieci. Najsilniejszym czynnikiem są więzy rodzinne i to pokazują badania naukowe. Im mniej czasu rodzice poświęcają swoim dzieciom, tym większe problemy mają młodzi – mówił Dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Obok rodziców znaczącą rolę w wychowaniu dziecka i kształtowaniu jego charakteru ma szkoła oraz grupa rówieśnicza. Ważne jest, by dziecko miało przy sobie roztropnych ludzi, którzy posłużą mu za wzór do naśladowania. Krzysztof Brzózka zwrócił jednak uwagę, że mimo wszystko najważniejsi są rodzice oraz sytuacja domowa. Jak dodał: ,,jeżeli źle się dzieje w rodzinie, to nawet najlepsza szkoła tego nie poprawi”.
Uzależnienie rodziców ma znaczenie na losy dziecka i jego skłonności do picia alkoholu, ponieważ są oni pierwszymi dorosłymi, z którymi dziecko się spotyka i których naśladuje.
– Zachowania rodziców mają wpływ na zachowania ich dzieci. Nie jest jednak prawdą, że wszystkie dzieci, w których domu był problem alkoholowy, też będą go miały. Istnieje jednak duże ryzyko, że w przyszłości takie dzieci będą miały swoje problemy, w tym także związane z alkoholem – zaznaczył Krzysztof Brzózka.
,,Reklamy wychowują przyszłych konsumentów alkoholu”
Duże znaczenie mają także media i reklamy produktów alkoholowych. Reklamowanie wysokoprocentowych napojów alkoholowych w Polsce jest zabronione, jednak środki społecznego przekazu zachęcają do kupowania i konsumowania piwa, które wśród młodych ludzi cieszy się największym zainteresowaniem.
– Ja nazywam dopuszczenie reklam piwa, które jest napojem alkoholowym, ,,zbrodnią na wychowaniu młodzieży”. Z jednej strony oczekujemy, żeby młodzi ludzie nie pili alkoholu, by byli dobrze ułożonymi i wychowanymi ludźmi. A z drugiej strony pokazujemy im, że do dobrej zabawy potrzebny jest alkohol. I właśnie za takie zachowanie odpowiedzialna jest reklama. Dodatkowym elementem nie do zaakceptowania jest fakt, że owa reklama skierowana jest bezpośrednio do dzieci za pomocą spotów stworzonych w konwencji bajki – wyjaśnił Krzysztof Brzózka.
Negatywne działanie alkoholu na organizm młodego człowieka
Alkohol bardzo szkodliwie wpływa na organizm człowieka. Przede wszystkim jego nadmierne spożywanie zaburza pracę mózgu. Jego poszczególne komórki przestają działać.
– Alkohol jest trucizną. Spożywanie go powoduje niszczenie komórek układu nerwowego. W konsekwencji młody człowiek, który pije alkohol, nie ma potencjalnie takich możliwości, jak osoba niespożywająca alkoholu – zaznaczył Krzysztof Brzózka.
Wraz z piciem zanika umiejętność logicznego myślenia. Ludzie pod wpływem alkoholu są skłonni do podejmowania pochopnych i nierozsądnych decyzji, które mogą wiązać się z groźnymi konsekwencjami dla zdrowia. Jak wskazał ekspert pijąc alkohol, przestajemy mieć ,,hamulce” i dlatego pod jego wpływem łatwiej podejmujemy czynności ryzykowne, niebezpieczne dla siebie i otoczenia.
O procesie zachodzącym w organizmie ludzkim po spożyciu alkoholu opowiedział nam Michał Sutkowski – prezes warszawskich lekarzy rodzinnych, rzecznik prasowy Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz specjalista Medycyny Rodzinnej chorób wewnętrznych.
– Alkohol jest trucizną, która szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, rozprowadza do wszystkich tkanek i narządów, następnie ulega utlenianiu w wątrobie w 95-98 proc. Pozostała część wydala się w postaci niezmienionej zarówno przez płuca, jak i przez nerki. Wątroba jest główną drogą biotransformacji alkoholu, jego utlenowania w cytoplazmie komórkowej, a powstały w ten sposób aldehyd octowy ulega dalszym procesom – tłumaczył lekarz.
Spożywanie alkoholu etylowego niesie za sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Jego wpływ jest odczuwalny dla wielu narządów. Działa on depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Na początku powoduje pobudzenie, z czasem nasila działanie depresyjne. Nadmierna ilość alkoholu przyczynia się do powstania stresu oksydacyjnego, który powoduje dalsze uszkodzenia wątroby, mózgu, żołądka mięśnia sercowego, ale także, co może nie jest oczywiste, jąder i macicy.
– Alkohol działa przede wszystkim na błony komórkowe kory mózgowej, wszelkie procesy zachodzące w naszym organizmie po spożyciu alkoholu, zależą od działania na błony komórkowe przez czynniki, które mają wspólne receptory. Działa przede wszystkim na twór siatkowaty w mózgu, czyli strukturę, która powoduje naszą kontrolę nad zachowaniem. Mamy określone wyobrażenia naszego zachowania. Natomiast alkohol etylowy C2H5OH powoduje utratę kontroli nad wieloma funkcjami – powiedział rzecznik prasowy Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce.
Zespół FAS
Jeżeli kobieta pije w okresie ciąży, może wywołać zespół poalkoholowego uszkodzenia płodu, czyli tak zwany zespół FAS. Dziecko nim dotknięte rodzi się z charakterystycznymi objawami.
– Osoby cierpiące na FAS mają wady rozwojowe serca, oczu i stawów. Większość tych dzieci ma opóźnienie psychoruchowe do trzeciego roku życia. Za upośledzeniem ruchowym idzie dysfunkcja psychiczna. Iloraz inteligencji jest także niższy od przeciętnego. Najczęściej dziecko jest nadpobudliwe oraz ma deficyt uwagi i zaburzenia pamięci – wskazał lek. Michał Sutkowski.
Dzieci cierpiące na zespół poalkoholowego uszkodzenia płodu charakteryzują się także specyficznym wyglądem. Osoby, które wiedzą jak wygląda twarz dziecka dotkniętego zespołem FAS, bez problemu potrafią rozpoznać chorego.
– Dzieci z tym zespołem mają małe, szeroko rozstawione oczy, krótki zadarty nosek, zmarszczkę w kąciku oka, ściętą górną wargę oraz małą żuchwę – wyjaśnił lekarz.
Problemy chorych nie kończą się na dzieciństwie. Dorośli z zespołem FAS muszą pokonywać różne utrudnienia wynikające z alkoholowego zespołu płodowego. Jednym z nich jest problem w osiągnięciu samodzielności. Nierzadko sami wpadają w alkoholizm, narkomanię, a także częściej rozwijają się u nich choroby umysłowe. Zdarza się, że mają trudności z adaptacją społeczną.
Alkohol może prowadzić do śmierci
Alkohol, w zależności od tego, ile pijemy, w konsekwencji może doprowadzić do ciężkiej śpiączki z rozszerzeniem źrenic, a także do śmierci. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) opublikowanych w 2018 roku wynika, że z powodu spożycia alkoholu co roku umiera około trzech milionów osób.
– Okres ,,podchmielenia” zaczyna się od 0,5 do 1,5 promila. Później mamy stan upojenia alkoholowego w przedziale 1,5-2,5, no i ciężkie zatrucie od 2,5 w górę. Śmiertelną dawką uznaną dla większości osób są 4 promile – wskazał lekarz.
Wyjątkowo wrażliwe na tego typu substancje trujące są organizmy ludzi młodych. Dzieci i młodzież powinny unikać spożywania alkoholu. Działanie etanolu może nieść groźniejsze skutki niż w przypadku osoby dorosłej.
O szkodliwym wpływie alkoholu na organizm pisaliśmy m.in. [tutaj].
Pomoc w problemie
Pierwszym środowiskiem, gdzie pijące dziecko lub nastolatek znajdą pomoc powinna być rodzina. Ważne jest roztropne podejście do kwestii alkoholu ze strony rodziców.
– Istotna jest kwestia więzi, rozmowy, obserwacji i zaufania do dziecka. Ważna będzie również reakcja na zaistniałą sytuację. Nie jest tak, że dziecko musi ponieść ogromną karę. Czasem wystarczy szczera rozmowa – powiedział doradca Światowej Organizacji Zdrowia Krzysztof Brzózka.
W sytuacji, gdy potrzebna jest specjalistyczna pomoc, można zadzwonić na numer 801 14 00 68. Jest to Pomarańczowa Linia, pod którą można otrzymać informacje oraz instrukcję właściwej rozmowy z dzieckiem. Warto skorzystać również z pomocy psychologa lub pedagoga szkolnego.
Osoby młode pijące alkohol oraz ich bliscy znajdą pomoc w specjalistycznych placówkach, na przykład Profilaktyczno-Rozwojowym Ośrodku Młodzieży i Dzieci w Łodzi (więcej informacji pod numerem tel. [42] 630 03 72).
Marta Klimczak/Ostrzegamy.online