Główny Urząd Statystyczny w danych z 2017 r. podaje, że w naszym kraju na cukrzycę choruje ponad 2,1 mln osób w wieku 15 lat i więcej. Lekarze specjaliści w poradniach diabetologicznych w 2016 r. udzielili 2 517 407 porad. Rok wcześniej z powodu cukrzycy w Polsce zmarło 8,2 tys. osób.
Narodowy Fundusz Zdrowia wskazuje, iż cukrzyca należy do chorób cywilizacyjnych, które są związane z rozwojem społeczeństwa, trybem życia i dietą. Za główne przyczyny występowania cukrzycy uznaje się nadwagę, [otyłość] oraz brak aktywności fizycznej.
Raport podsumowujący pt. „Cukier, otyłość – konsekwencje” opracowany przez Departament Analiz i Strategii NFZ informuje, że na cukrzycę co roku zaczyna chorować ponad 400 tys. osób. Co 2 godziny dokonuje się amputacji, której przyczyną jest cukrzyca. Koszty leczenia to 1,7 mld złotych, tylko ze środków Funduszu.
Źródło: GUS
„Szacuje się, że aktualnie w Polsce na cukrzycę choruje ponad 2 mln osób, z czego około 25 proc. o tym nie wie. Zachorowalność na cukrzycę wynosi około 6,54 proc. (w tym 5,81 proc. to mężczyźni i 7,25 proc. to kobiety). U osób powyżej 18 roku życia ten współczynnik wynosi 8 proc. (w tym 7,15 proc. mężczyźni i 8,9 proc. kobiety), natomiast wśród dzieci poniżej 15 roku życia szacunkowa liczba diabetyków wynosi 17,7 przypadków na 100 tys. mieszkańców. Prognozy przewidują, że w najbliższych 15-20 latach podwoi się liczba chorych na cukrzycę w Polsce” – podaje Ministerstwo Zdrowia.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaznacza, że częstość występowania cukrzycy wzrasta w państwach europejskich, osiągając już 10-12 proc. populacji w niektórych krajach.
„Wzrost ten jest silnie związany ze wzrostem tendencji do nadwagi i otyłości, niezdrowej diety, braku aktywności fizycznej i niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej” – czytamy na stronie internetowej WHO.
Czym jest cukrzyca
Cukrzyca jest chorobą charakteryzującą się „podwyższonym stężeniem cukru (glukozy) we krwi”. Przyczyną przecukrzeń jest brak insuliny wynikający z uszkodzenia komórek beta trzustki – czytamy w „Narodowym Programie Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym” opracowanym przez Ministerstwo Zdrowia.
– Cukrzyca jest coraz powszechniejszym schorzeniem metabolicznym. Jest wynikiem zmiany sposobu odżywiania większości ludzi na świecie. Niestety, dotyka coraz większej liczby osób – zwraca uwagę dr Maciej Hamankiewicz, internista, prezes Naczelnej Izby Lekarskiej w latach 2010-2018.
Ważne jest to, że dla organizmu szkodliwe jest nie tylko rozpoznanie cukrzycy (czyli zjawiska, kiedy tego cukru jest naprawdę bardzo dużo). Udowodniono, że również nieprawidłowe stężenie glukozy – przy prawidłowych testach – bardzo negatywnie oddziałuje na nasz organizm – dodaje lekarz.
Najczęstsze objawy wskazujące na możliwość rozwoju cukrzycy:
- zmniejszenie masy ciała;
- wzmożone pragnienie;
- nadmierna senność;
- powtarzające się infekcje skóry bądź błony śluzowej;
- wielomocz;
- osłabienie;
- pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych.
– Tego typu objawy powinny skłonić do szybkiego zgłoszenia się do lekarza, ale również pojawiający się cukier jest pożywką dla bardzo wielu bakterii, stąd zmiany zapalne, ropne – czy to w obrębie układu moczowo-płciowego, czy na skórze. To powinno dać impuls do skontrolowania sobie nie tylko stężenia cukru na czczo, ale przede wszystkim do zobaczenia, jak to stężenie cukru wygląda po spożywaniu posiłków – podkreśla dr Maciej Hamankiewicz w rozmowie z portalem Ostrzegamy.online.
Najczęściej zalecane są badania stężenia cukru we krwi na czczo i dwie godziny po posiłku – tłumaczy internista.
Rodzaje cukrzycy
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 często nazywana jest „młodzieńczą” lub insulinozależną. Jak czytamy w opracowanym przez Ministerstwo Zdrowia programie zdrowotnym „jest chorobą na tle autoimmunologicznym, organizm nie wytwarza insuliny”.
Ten rodzaj cukrzycy stanowi prawie 10 proc. wszystkich chorych – podaje resort.
„Początek choroby zazwyczaj przypada między 10 a 14 rokiem życia. Cukrzyca typu 1 jest spowodowana prawie całkowitym zniszczeniem przez przeciwciała komórek beta trzustki produkujących insulinę. W wyniku produkowanych przez organizm tzw. autoprzeciwciał dochodzi do niszczenia własnych komórek. Efektem jest całkowity brak insuliny” – wyjaśnia MZ.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2 jest ściśle powiązana z nadwagą u obu płci i zwiększa się wraz ze stopniem i czasem trwania otyłości. To najcięższy rodzaj cukrzycy. Dotyczy około 90 proc. diabetyków.
„Szacuje się, że 65 proc. przypadków cukrzycy typu 2 wynika z nadwagi, a u 13-16 proc. występuje ona w przypadku osób otyłych” – podaje raport „Cukier, otyłość – konsekwencje” stworzony przy współpracy z Departamentem Analiz i Strategii NFZ.
„U chorych dochodzi do zaburzenia zarówno działania, jak i wydzielania insuliny, przy czym dominującą rolę może odgrywać jedna lub druga nieprawidłowość. Leczenie polega głównie na redukcji masy ciała, zastosowaniu diety cukrzycowej, wprowadzeniu aktywności fizycznej i doustnych leków przeciwcukrzycowych” – wskazuje Ministerstwo Zdrowia.
Cukrzyca u dzieci
Cukrzyca typu I jest chorobą przewlekłą, która często występuje u dzieci. Ministerstwo Zdrowia zwraca uwagę, że w ostatnich latach wzrosła liczba zachorowań na ten typ cukrzycy. Dotyczy to w głównej mierze dzieci najmłodszych. Choroba charakteryzuje się wahaniem poziomu cukru we krwi.
Resort zaznacza, że u chorego dziecka konieczne jest:
- regularne sprawdzanie poziomu cukru we krwi;
- podawanie insuliny;
- odpowiednie obliczanie kaloryczności posiłków.
Wyróżnia się także cukrzycę ciążową charakteryzującą się występowaniem zaburzeń tolerancji glukozy – podaje resort zdrowia.
„Cukrzyca ciążowa ustępuje zazwyczaj po porodzie” – dodaje.
Jak leczyć cukrzycę
Najwyższa Izba Kontroli w swoim opracowaniu na podstawie danych z Narodowego Funduszu Zdrowia informuje, że „wciąż brakuje lekarzy diabetologów, a liczba pacjentów oczekujących na wizytę w poradni diabetologicznej i na hospitalizację rośnie”.
Źródło: Opracowanie Najwyższej Izby Kontroli na podstawie danych MZ
– Jeżeli będzie podwyższone stężenie cukru we krwi, to konieczne jest udanie się z wizytą do lekarza i rozpoczęcie terapii poprzez zmianę sposobu życia, odżywiania, a później dopiero leki – wyjaśnia dr Maciej Hamankiewicz.
Leczenie cukrzycy jest czasochłonne, by osiągnąć dobre wyniki potrzeba stałej i świadomej współpracy pacjenta z lekarzem. Każda osoba chora na cukrzycę musi wstrzykiwać sobie insulinę za pomocą zastrzyków, penem lub specjalną pompą insulinową.
„Dziecko z cukrzycą obarczone jest dodatkowymi powinnościami: pomiarem stężenia cukru we krwi, wstrzykiwaniem insuliny, ograniczeniami dietetycznymi. Pomimo choroby, dziecko może uczestniczyć we wszystkich zajęciach szkolnych. Akceptacja środowiska szkolnego jest podstawą w codziennym zmaganiu się ucznia z tą chorobą” – podaje „Narodowy Program Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym”.
W trakcie leczenia cukrzycy należy pamiętać o insulinie, która ma uzupełniać niedobory w organizmie poprzez zastrzyki, oraz o lekach doustnych.
Doktor Maciej Hamankiewicz podkreśla, że nieunikniona jest odpowiednia dieta. Zaleca się ograniczenie, a najlepiej wykluczenie cukrów prostych – dodaje.
Niedocukrzenie i przecukrzenie – objawy i postępowanie
U każdej osoby leczonej insuliną może dojść do gwałtownego spadku stężenia glukozy we krwi poniżej wskazanych norm (75mg/dL). Niedocukrzenie (hipoglikemia) jest najczęstszym ostrym powikłaniem w cukrzycy typu 1 i występuje praktycznie u wszystkich osób otrzymujących insulinę – podaje ministerialny „Narodowy Program Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym”.
Objawy hipoglikemii:
- osłabienie;
- nadmierne pocenie;
- blednięcie;
- uczucie głodu;
- zaburzenia koncentracji i pamięci;
- nieprawidłowości w koordynacji wzrokowo-ruchowej.
„W przypadku wystąpienia jednego lub kilku objawów należy wykonać pomiar stężenia glukozy we krwi. Jeżeli wartość jest poniżej 75 mg/dL trzeba podać 100 ml soku lub dwie kostki cukru. Jeśli objawy nie ustępują, po 20 min ponownie należy oznaczyć glukozę i powtórzyć powyższą czynność” – podaje program opracowany przez resort zdrowia.
Ciężka hipoglikemia może objawiać się utratą przytomności i stężeniem glukozy poniżej 40 mg/dL. Przy tego typu objawach, należy wykonać zastrzyk z GlucaGenu oraz jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe.
Przecukrzenie – hiperglikemia charakteryzuje się następującymi objawami:
- wzmożone pragnienie;
- wielomocz;
- bóle głowy, brzucha, nóg;
- nudności i wymioty;
- złe samopoczucie;
- trudności w koncentracji;
- rozdrażnienie.
W przypadku przecukrzenia konieczne jest: wykonanie pomiaru glikemii, podanie dawki korekcyjnej insuliny według wskazań, wypicie 1/2 szklanki wody, a po dwóch godzinach ponowne dokonanie pomiaru cukru. W razie wymiotów konieczne jest wezwanie pogotowia.
NIK oraz Ministerstwo Zdrowia zaznaczają, że „niezwykle istotne dla systemu zdrowia jak i samego pacjenta oraz jego bliskich jest edukacja zdrowotna, odpowiednia profilaktyka, a w przypadku wykrycia choroby szybkie podjęcie leczenia, aby nie doprowadzić do powikłań lub opóźnić ich wystąpienie”.
Karolina Gierat/Ostrzegamy.online