AMD, czyli związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej jest groźną chorobą i jedną z głównych przyczyn utraty wzroku u osób starszych, ale jego rozwój można powstrzymać – wskazują eksperci.
Raport „Okulistyka i choroby siatkówki w aspekcie zdrowego i aktywnego starzenia się” opublikowany w 2015 roku przez Fundację na rzecz Zdrowego Starzenia się stwierdza, że AMD to „trzecia, po jaskrze i zaćmie, przyczyna ślepoty oraz pierwsza przyczyna utraty wzroku wśród osób starszych”. Zwyrodnienie prowadzi do nieodwracalnej utraty widzenia centralnego. W tym samym raporcie znajdują się dane, że w Polsce liczbę chorych na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem „szacuje się na około 1,3-1,5 mln osób”. W 2020 r. liczba ta ma wzrosnąć do 2 mln.
– Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem jest chorobą prowadzącą do utraty fotoreceptorów w centralnej części siatkówki, zwanej plamką (która odpowiada za precyzyjne, ostre widzenie) i do istotnego pogorszenia widzenia, a nawet ślepoty – wskazuje w rozmowie z portalem Ostrzegamy.online dr n. med. Arkadiusz Pogrzebielski, okulista z Krakowskiego Centrum Okulistycznego „OCULUS”.
Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) opublikowanego w 2017 roku w „Lancet Global Health” ponad 250 mln osób na świecie ma dysfunkcję wzroku, 36 mln z nich jest niewidoma, a do 2050 roku ich liczba wzrośnie trzykrotnie – do 115 mln. Badania te zostały przeprowadzone w 188 krajach. AMD została uznana przez WHO za chorobę społeczną, czyli taką, która zagraża większej określonej społeczności.
Czynniki zachorowań na AMD
Do czynników, które wpływają na pogorszenie wzroku oraz na większe prawdopodobieństwo zachorowania na AMD, zalicza się czynniki modyfikowalne (na przykład dieta czy palenie papierosów) i czynniki niemodyfikowalne (na przykład wiek czy geny).
Małgorzata Pacholec, prezes stowarzyszenia Retina AMD Polska, w rozmowie z portalem Ostrzegamy.online wymienia następujące czynniki, które wpływają na ryzyko zachorowania na AMD:
– wiek – pomiędzy 50 a 65 rokiem życia choruje około 2 proc. populacji, po 75 roku 30 proc.,
– rasa – choroba najczęściej dotyczy osób rasy białej,
– płeć – ryzyko rozwoju choroby jest większe u kobiet niż u mężczyzn, co prawdopodobnie wiąże się ze zmniejszeniem się poziomu estrogenów po menopauzie; ryzyko wystąpienia AMD jest niższe u kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą, natomiast wzrasta u kobiet, u których menopauza wystąpiła przed 45 rokiem życia,
– palenie papierosów – zwiększa ryzyko rozwoju AMD aż pięciokrotnie,
– jasny kolor tęczówek,
– uwarunkowania genetyczne – badania wykazały, że u krewnych osoby chorującej na AMD ryzyko jest 20-krotnie większe w porównaniu do całej populacji,
– dieta – niedostateczna podaż antyoksydantów, nadmierne spożywanie alkoholu, pokarmów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol sprzyjają powstawaniu wolnych rodników tlenowych uszkadzających siatkówkę,
– choroby serca i układu krążenia, np. nieleczone nadciśnienie tętnicze,
– zbyt wysoka waga ciała – u osób z nadwagą w plamce stwierdzono obniżoną zawartość karotenoidów (luteiny i zeaksantyny), które „wymiatają” wolne rodniki tlenowe,
– nadmierna ekspozycja na słońce.
Dwie postaci AMD
Istnieją dwie zasadnicze postaci AMD, tzw. postać sucha i postać wysiękowa (mokra lub neowaskularna).
– W postaci suchej AMD dochodzi do uszkodzenia komórek odpowiedzialnych za widzenie, czyli fotoreceptorów siatkówki oka i współpracujących z nimi ściśle komórek nabłonka barwnikowego siatkówki. Ta postać choroby jest najczęściej spotykana, przebiega wolniej i jest, można powiedzieć, łagodniejszą formą AMD, choć w późnej fazie, kiedy komórki w centrum siatkówki ulegają całkowitej atrofii i dochodzi do tzw. zaniku geograficznego, również wiąże się ona z ciężkim upośledzeniem widzenia. Natomiast u pewnego odsetka pacjentów (10-20 proc. chorujących na AMD), dochodzi w siatkówce i pod nią do rozrastania się nieprawidłowych naczyń krwionośnych, z których przecieka płyn do tkanki nerwowej, do siatkówki i dochodzi do krwawień. W tej postaci AMD w bardzo krótkim czasie może nastąpić gwałtowne uszkodzenie widzenia centralnego – ta postać nazywa się postacią wysiękową, neowaskularną albo mokrą – wyjaśnia okulista dr Arkadiusz Pogrzebielski.
Źródło: Instytutoka.pl
Diagnostyka
Test Amslera to badanie centralnego pola widzenia, które można wykonać także w domu. Nie jest on decydujący, ale dostarcza ważnych informacji, także przy samokontroli chorego. Test składa się z czworokątnego schematu o wymiarze 10×10, gdzie na białym tle narysowane są czarnymi liniami małe czarne kwadraciki. Na środku znajduje się czarny punkt fiksacyjny, na który kieruje się wzrok. Wyginanie się linii, ich falowanie, wrażenie, że kratki są zdeformowane lub przesłonięte powinny nam uświadomić, że stan naszego stanu wzroku wymaga pilnego udania się do specjalisty.
Źródło: Retina AMD Polska
Jak zapobiegać wystąpieniu AMD?
Zmiana nawyków i wprowadzenie odpowiednich zachowań może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka występowania zachorowania na AMD. Przy już zdiagnozowanym AMD zakazane jest palenie papierosów.
– Dieta śródziemnomorska, o której wszyscy słyszeliśmy, jest rodzajem diety, która jest zalecana w tej chorobie, ponieważ zawiera ona substancje ochronne dla plamki. Są również preparaty zawierające luteinę, zeaksantynę i odpowiednie antyoksydanty – witaminy i minerały, które zgodnie z wynikami wiarygodnych badań naukowych zmniejszają ryzyko rozwijania się tej choroby, ale nie leczą jej. Na pewno nie zastąpią one leków, które w przypadku wysiękowego AMD podaje się w formie iniekcji bezpośrednio do wnętrza gałki ocznej. Niestety najważniejszym czynnikiem rozwoju choroby jest starzenie się siatkówki i postępujący wiek, na co wpływu nie mamy – podkreśla okulista.
Placówki leczące zwyrodnienie AMD można znaleźć [tutaj].
Honorata Szkudlarek/Ostrzegamy.online