Coraz więcej seniorów decyduje się na podpisanie umowy o przekazaniu praw do swojego mieszkania w zamian za dożywotnie świadczenia i możliwość pozostania w nim do końca życia. Osoba starsza, naiwna i niekiedy w niedyspozycji psychicznej, może stać się ofiarą wyzysku czy oszustwa.
Jak wskazuje powołujący się na dane Ministerstwa Sprawiedliwości dziennik „Rzeczpospolita”, w ciągu ostatnich dziesięciu lat 80 tys. seniorów oddało mieszkanie w zamian za dożywotnią rentę. Przepisy prawne nie zabezpieczają osób starszych przed wykorzystaniem. „Rz” podała, że aż 20 proc. takich umów jest później unieważnianych w polskich sądach.
Proceder polega na tym, że ludzie, którzy mają zazwyczaj ciężką sytuację materialną, a jednocześnie posiadają mieszkanie własnościowe – spółdzielcze czy hipoteczne – dostają propozycję przeniesienia własności swojego mieszkania w zamian za comiesięczne, dożywotnie świadczenia pieniężne – tłumaczy portalowi Ostrzegamy.online mecenas Lech Obara, radca prawny z kancelarii „Lech Obara i Współpracownicy”.
– Wszystko zależy od tego, czy zostały zabezpieczone w umowie wszystkie świadczenia (oczywiście w związku z mieszkaniem), jakie ponosi przekazujący to mieszkanie; a po drugie, czy kwota, którą dostaje, jest kwotą satysfakcjonującą, taką, która daje możliwość poprawy sytuacji bytowej (…). Te wzajemne świadczenia (właściciela mieszkania i firmy nabywającej prawa do lokum – red.) muszą być wyważone, żeby były godziwe – zwraca uwagę mec. Obara.
Poza często niskimi kwotami, jakie senior otrzymuje od firmy będącej stroną umowy, problemem są też konsekwencje dla jego rodziny, która zostaje pozbawiona możliwości spadkobrania.
– Jeżeli szybko umrze właściciel, to najbardziej uczciwe byłoby rozliczenie tej kwoty, którą się dało, z godziwym zyskiem, i wypłacenie reszty rodzinie, która została. Ale nie obserwuję, żeby tak to było rozwiązywane – mówi rozmówca Ostrzegamy.online.
Mecenas ocenia, że – podobnie jak np. w Wielkiej Brytanii – w Polsce powinny istnieć przepisy, które zapewniają równowagę interesów wszystkich uczestniczących: firmy, osoby przekazującej mieszkanie oraz jej rodziny.
Projekt ochrony seniorów pojawił się już w 2014 r., ale nie doczekał się wejścia w życie. W dokumencie „Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. BEZPIECZEŃSTWO – UCZESTNICTWO – SOLIDARNOŚĆ” widnieje z kolei postulat dotyczący „analizy problematyki tzw. renty dożywotniej pod kątem zapewnienia ochrony osób starszych, będących stroną umów o rentę dożywotnią”, którego realizację przewiduje się do 2022 roku.
Temat nieuczciwych umów dotyczących rent dożywotnich na przestrzeni ostatnich lat był poruszany wielokrotnie przez media czy państwowych urzędników i instytucje. W 2018 i 2019 roku podejmował go m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar.
Honorata Szkudlarek/Mateusz Wójtowicz/Ostrzegamy.online