Z roku na rok miasta stają się coraz dostępniejsze dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Powstają liczne programy realizowane przez samorządy. Pomaga także państwo.

Według badania Głównego Urzędu Statystycznego „Stan zdrowia ludności Polski w 2014 r.”, ponad 3,8 mln osób w tym czasie posiadało prawne orzeczenie o niepełnosprawności. To co dziesiąty mieszkaniec naszego kraju. Zastosowanie szerszej definicji niepełnosprawności wykorzystywanej w statystyce zdrowia (czyli po odjęciu osób bez orzeczenia o niepełnosprawności, ale deklarujących poważne ograniczenia w wykonywaniu zwykłych czynności) zwiększa tę liczbę – pod koniec 2014 r. było to 4,9 mln osób (12,9 proc. polskiej populacji). 59 proc. z tej grupy to osoby z uszkodzeniami i chorobami narządu ruchu, 38 proc. – z uszkodzeniami i chorobami narządu wzroku, zaś 19 proc. – słuchu.

Duża część osób z niepełnosprawnością posiada chęci i możliwości uczestniczenia w życiu społecznym i zawodowym. By pomóc zrealizować te pragnienia, trzeba, według Waldemara Katlewskiego, sekretarza Powiatowej Społecznej Rady do spraw Osób Niepełnosprawnych w Toruniu, spełnić trzy warunki. Pierwszym jest możliwość swobodnego przemieszczania się z punktu A do punktu B, czyli komunikacja. Drugi to możliwość przemieszczania się w obrębie budynków, w których często na przeszkodzie osobom z niepełnosprawnościami stoją bariery architektoniczne. Trzecią rzeczą są pieniądze.

Nie chodzi o miliony, ale trochę trzeba ich mieć. Najlepiej, gdy te pieniądze można zarobić, bo można też je dostać w postaci zasiłków itd. Większość osób z niepełnosprawnością wolałaby jednak zarobić na swoje utrzymanie, bo w ten sposób człowiek jest dowartościowany, lepiej się czuje. Spełnia się wówczas jego oczekiwanie brania udziału w życiu społecznym, by nie tylko coś brać, ale też dawać – mówi przedstawiciel toruńskiego Urzędu Miasta.

 

Rozwiązania przestrzenne. Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych

Podstawową kwestią w samodzielnym funkcjonowaniu w środowisku domowym, jak i w sferze publicznej dla osoby niepełnosprawnej jest swoboda poruszania się. Wszelkie nowe inwestycje budowlane z przeznaczeniem dla użytku publicznego muszą spełniać standardy dostępności dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Inwestorzy zobowiązani są do tego przepisami prawa budowlanego. Dla osób poruszających się na wózku lub za pomocą balkonika takim ułatwieniem będą obniżone krawężniki. Na chodniku umieszcza się również specjalne wypustki dla osób niewidomych lub słabowidzących. Dla nich dodatkowo używa się sygnałów dźwiękowych, informujących o zbliżaniu się do przejścia dla pieszych. Nowe budownictwo dzięki zastosowaniu najnowszej techniki staje się coraz bardziej uniwersalne, dostępne i bezpieczne dla wszystkich.

Oczywiście znacznie gorzej wygląda to w przypadku starszych budynków, które wymagają remontów usuwających bariery architektoniczne i techniczne. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) za pośrednictwem samorządów powiatowych zajmuje się m.in. dofinansowaniem prac związanych z przygotowaniem otoczenia pod potrzeby osoby niepełnosprawnej. To poszerzanie drzwi, budowa podjazdu czy montaż uchwytów do przesiadania się dla osób poruszających się na wózku.

PFRON, oprócz dofinansowania do likwidacji barier w miejscu zamieszkania osób niepełnosprawnych, wspiera podobne inicjatywy w obiektach służących rehabilitacji zawodowej lub społecznej takich osób, a także placówki związane z edukacją, ochroną zdrowia lub sprawami obywatelskimi. Dla budynków użyteczności publicznej funkcjonuje program. „Wyrównywanie różnic między regionami”. O współpracy z samorządem Miasta Toruń w sprawie realizacji tego programu mówi naszemu portalowi Aleksandra Gierej, dyrektor Oddziału Kujawsko-Pomorskiego PFRON:

– Likwidacja barier architektoniczno-budowlanych to tzw. obszar B w „Programie wyrównywanie różnic między regionami III”. Obszar B umożliwia likwidację barier w urzędach podlegających samorządom powiatowym w placówkach edukacyjnych i środowiskowych domach samopomocy wybudowanych przed 1995 rokiem, kiedy to zmieniło się prawo budowlane. Od wielu lat współpracujemy z samorządem Miasta Toruń i co roku są do nas składane, a następnie realizowane projekty. W bieżącym roku jest jeden projekt w zakresie likwidacji barier w placówce edukacyjnej. W ubiegłym roku były dwa i również dotyczyły placówek edukacyjnych. Program ten ogranicza się do likwidacji barier w placówkach tego typu. Od około trzech lat likwidujemy także bariery w urzędach miast na prawach powiatu i starostwach powiatowych. Współpraca w zakresie realizacji tego programu dotyczy samorządów powiatowych i układa się bardzo dobrze. Niewykluczone jest rozszerzenie tego obszaru na szczebel gminny – podsumowuje dyrektor kujawsko-pomorskiego oddziału PFRON.

 

Karty parkingowe

Wykorzystywanym od lat ułatwieniem w poruszaniu się po mieście samochodem dla osób niepełnosprawnych jest karta parkingowa. Uprawnia ona posiadacza do stawania na tzw. kopertach oraz niestosowania się do niektórych znaków. O tym, jakie to znaki można przeczytać [tutaj].

Wydanie karty wiąże się z jednorazową opłatą 21 złotych. Przesłanki uprawniające do jej uzyskania to posiadanie orzeczenia o co najmniej umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Dodatkowy warunek to ustalenie przyczyny następujących rodzajów niepełnosprawności: 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna). Karta wydawana jest na czas określony, nie dłużej niż na
5 lat. Można również wydać kartę dla instytucji bądź placówki zajmującej się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych. Karta parkingowa wydana w Polsce jest dokumentem międzynarodowym uznawanym w innych krajach Unii Europejskiej. Wszystkie potrzebne informacje na temat procedury uzyskiwania karty dostępne są [tutaj].

 

Przewozy osób niepełnosprawnych

Dzięki Urzędowi Miasta Toruń, niepełnosprawni mogą korzystać z tanich, indywidualnych przewozów przystosowanymi do tego busami. Z transportu mogą korzystać osoby z widoczną dysfunkcją narządu ruchu (pierwszeństwo mają osoby na wózkach inwalidzkich), osoby niewidome wraz z opiekunem oraz pozostałe osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności z grupy dysfunkcji narządów ruchu. Pasażer może liczyć na bezpłatną pomoc przy wsiadaniu
i wysiadaniu z pojazdu. W przypadku osób poruszających się na wózkach, kierowca podprowadza je od i do drzwi wejściowych lub do drzwi windy, jeśli taka znajduje się w budynku.

Toruń to jedno z pionierskich miast w tego typu komunikacji dla osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Początki komunikacji „door-to-door” wspomina przedstawiciel toruńskiego magistratu Waldemar Katlewski.

– W ciągu mojej wieloletniej pracy w Urzędzie, sytuacja poprawiła się. Kiedyś nie było tramwajów i autobusów niskopodłogowych. Za to gdy zacząłem pracę w 1995 roku, istniała już w Toruniu indywidualna obsługa osób niepełnosprawnych, czyli usługa przewozu osoby od drzwi do drzwi na telefon. Chodzi zwłaszcza o osoby poruszające się na wózku inwalidzkim i niewidome. Do dziś wiele się poprawiło w naszej komunikacji publicznej i można już sobie samemu poradzić całkiem nieźle, ale bardzo istotne jest funkcjonowanie przewozów indywidualnych. To bardzo ceniony przez osoby z niepełnosprawnościami element komunikacji w mieście – przekonuje Waldemar Katlewski.   

Transport zamawia się telefonicznie. Ze względu na dużą popularność tej formy przemieszczania się, mogą występować problemy z przyjęciem zgłoszenia – najlepiej robić to z wyprzedzeniem. Więcej informacji dotyczących zasad korzystania z przewozów dla osób niepełnosprawnych uzyskamy [tutaj].

Także dla PFRON ważnym punktem w programie „Wyrównywanie różnic między regionami” jest tzw. obszar D, czyli likwidacja barier transportowych poprzez zakup samochodów do przewozu osób niepełnosprawnych.
Z dofinansowania mogą korzystać placówki służące rehabilitacji, warsztaty terapii zajęciowej oraz środowiskowe domy samopomocy. Z  kolei nowy program transport „door-to-door” to propozycja oparta na dwóch założeniach. Pierwsze to likwidacja barier w budynkach wielorodzinnych w ich części wspólnej. Drugie to zakup pojazdu do przewozu osób z niepełnosprawnościami od drzwi do drzwi. Niedawno w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej została podpisana ogólnokrajowa umowa z PFRON w sprawie transportu „door-to-door”. Trwa przygotowanie dokumentów konkursowych, wzorów umów, w tym warunków, na jakich będą mogły w nich uczestniczyć samorządy.

 

Karta Osoby z niepełnosprawnością

Od 1 czerwca 2019 roku zainteresowani torunianie mogą ubiegać się o Toruńską Kartę Osoby z Niepełnosprawnością (TKOzN). Dokument uprawnia do korzystania z ulg i zniżek oferowanych przez partnerów programu. To prawie 40 podmiotów świadczących różne usługi: od obiektów sportowych, przez gabinety medyczne, na edukacji skończywszy. O kartę taką mogą ubiegać się osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności zamieszkałe na terenie gminy Miasta Toruń. Dodatkowe informacje na temat Toruńskiej Karty Osoby z Niepełnosprawnością, w tym lista partnerów i druk wniosku o wydanie Karty, znajdują się [tutaj].

 

Osoby z niepełnosprawnościami chcą i mogą pracować

Dyskryminacja osób z niepełnosprawnościami zatrudnionych na podstawie Ustawy o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych to nadal zgłaszane zjawisko. Zdarza się, że osoby takie zmusza się do pracy w godzinach nadliczbowych (nawet do 12 godzin pracy na dobę), bez odpowiedniego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań. Jak zapewnia Aleksandra Gierej, każdy taki przypadek jest analizowany i kierowany do Państwowej Inspekcji Pracy, która monitoruje i kontroluje uprawnienia wynikające z zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami. W przypadku potwierdzenia informacji o nieprawidłowościach, informacja trafia do Departamentu Kontroli i Windykacji PFRON w Warszawie, który sprawdza pracodawców.

 

Wczoraj i dziś

Nasz rozmówca z toruńskiego Urzędu Miasta zwraca uwagę, że warto spojrzeć na zmianę traktowania osób z niepełnosprawnościami w sferze publicznej. Jeszcze 30 lat temu takie osoby spotykały się z pytaniami typu: „Co ty tu robisz?”, „Po co się pokazujesz?”. Kwestia uświadamiania społeczeństwa to proces i widać, jak wiele zmieniło się przez te lata, chociażby w kwestii terminologii. Już nie mówi się o „osobach niepełnosprawnych”, ale o „osobach z niepełnosprawnością” czy „niepełnosprawnościami”. Niepełnosprawność nie definiuje już całej osoby, tylko odnosi się do niewielkiego jej wycinka. To człowiek jak każdy inny – wskazuje Waldemar Katlewski. Takie postawienie sprawy oddziałuje na społeczeństwo, ponieważ edukacja jest możliwa poprzez samo nazewnictwo. Kilka dekad temu mówiło się na taką osobę „kaleka”, dziś to określenie jest wręcz obraźliwe.

Zapóźnienie w temacie niepełnosprawnych względem państw zachodnich to spadek po poprzednim systemie. „Za komuny” problemy miały przestać istnieć przez ich zamilczenie. Starano się nie podnosić tego tematu, bo wiązałoby się to z działaniami i wydawaniem pieniędzy, których coraz częściej nie było. Nie warto jednak wracać do tego, co było ponad 30 lat temu, skupmy się na działaniu teraz – zachęca Waldemar Katlewski.

 

Dostępność plus

Na tym, co teraz i jutro w kwestii wieloobszarowych rozwiązań dla osób z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami skupia się rządowy „Dostępność Plus” – największy pod względem budżetu i skali działania program tego typu. Wychodzi od założenia, że tym, co pozwala na prowadzenie niezależnego życia i pełnego uczestnictwa w społeczeństwie i gospodarce kraju jest właśnie dostępność. Dlatego należy zapewnić ją w każdym miejscu – domu, pracy i szkole. Program oferuje dwupłaszczyznowe oddziaływanie na stan dostępności w Polsce. Po pierwsze, ma na celu trwałe włączenie tej problematyki do planowania, realizacji i funkcjonowania państwa (edukacja, prawo), a po drugie, przewiduje inwestycje – budowlane, transportowe, technologiczne. Program planowany jest do 2025 roku. Zakłada udostępnienie przestrzeni dla wszystkich obywateli:

  • W przybliżeniu 1000 miejsc i budynków, w których będą zniesione bariery architektoniczne;
  • Poprawę istniejącej infrastruktury – jak dworce, przystanki, chodniki, parki;
  • Zakup nowych autobusów i tramwajów;
  • Dostępne strony internetowe wszystkich urzędów i instytucji państwowych;
  • Dostępną dla wszystkich co najmniej połowę czasu antenowego
    w telewizji.

Wszystkie informacje dotyczące Programu Dostępność Plus są zamieszczone na [stronie] Portalu Funduszy Europejskich.

W ramach programu Dostępność Plus likwidowane są bariery architektoniczno-budowlane w placówkach edukacyjnych. Dostępność Plus to także program [„Uczelnia Dostępna”] oraz wspieranie niepełnosprawnych w dostępie do edukacji w ramach programu PFRON „Aktywny samorząd”. Dla niepełnosprawnych absolwentów szkół są programy „Absolwent” i „Stabilne zatrudnienie”. Wraz z programem „Aktywny samorząd”  skupiają się one na aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Całkowity budżet programu Dostępność Plus ze wszystkich źródeł (budżet państwa, Fundusze UE, PFRON) wynosi 23,2 miliarda złotych.

 

Marcin Loch/Ostrzegamy.online

Szanowni Państwo,

w związku z wejściem w życie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO) informujemy, że Administratorem danych osobowych jest Fundacja Lux Veritatis z siedzibą w Warszawie (01-192) przy ul. Leszno 14.

Szczegółowe informacje dotyczące przetwarzania Państwa danych osobowych znajdują się w Polityce przetwarzania danych osobowych dostępnej TUTAJ

Prosimy pamiętać, że zawsze można udzieloną zgodę odwołać.

JAKIE DANE GROMADZIMY?
Jako administrator Państwa danych osobowych informujemy, że przetwarzamy Państwa dane które są zbierane podczas korzystania przez Państwa z naszej strony: Państwa zapisy na Newsletter (o ile takie wystąpią), pliki cookies umożliwiające właściwą prezentację naszej strony.

KTO BĘDZIE ADMINISTRATOREM PAŃSTWA DANYCH?

Administratorami Państwa danych będziemy my: Fundacja Lux Veritatis z siedzibą w Warszawie (01-192) przy ul. Leszno 14, wpisana przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego do Rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej i Rejestru przedsiębiorców pod nr KRS: 0000139773; nr NIP: 896-11-69-046, nr REGON: 931899215

JAKI MAMY CEL W PRZETWARZANIU PAŃSTWA DANYCH OSOBOWYCH?
Przetwarzamy te dane w celach opisanych w naszej polityce, między innymi aby w prawidłowy sposób wyświetlić Państwu stronę internetową.