Ze względu na liczne choroby dotykające osób starszych, seniorom często potrzebna jest opieka drugiego człowieka. Gdy nasi bliscy wymagają pomocy, możemy zajmować się nimi sami, skorzystać z oferty profesjonalnego opiekuna lub poszukać domu opieki.
Z opublikowanej przez Główny Urząd Statystyczny analizy ,,Sytuacja Demograficzna Polski do 2018 roku. Tworzenie i rozpad rodzin” wynika, że proces starzenia się społeczeństwa polskiego uległ przyspieszeniu. Wskazuje na to wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym (60 lat dla kobiet, 65 dla mężczyzn). W latach 2000-2018 grupa ta zwiększyła się o ponad 2,5 mln osób, a sytuacja taka powoduje, że zwiększyło się również zapotrzebowanie na usługi świadczące pomoc osobom starszym.
Wyróżniamy kilka typów takiej pomocy: wsparcie opiekuna, pielęgniarska opieka długoterminowa, domy pomocy społecznej, rodzinne i dzienne domy pomocy, mieszkania chronione i wspomagane, placówki „Senior+”, hospicja czy zasiłki dla opiekuna.
Opiekun osoby starszej
Zachodzące procesy demograficzne sprawiają, że coraz częściej poszukiwani są ludzie zawodowo opiekujący się seniorami. W zależności od stopnia zaawansowania choroby lub niepełnosprawności starszego człowieka, osoba taka zajmuje się nim zazwyczaj od kilku do kilkunastu godzin dziennie. Musi wspierać go w codziennych czynnościach, zaspakajać jego potrzeby bytowe. Opiekun seniora musi posiadać odpowiednie cechy charakteru, które pozwolą mu na wykonywanie takiej pracy. Są to między innymi empatia, odpowiedzialność, komunikatywność, cierpliwość. W Polsce jest wiele prywatnych firm, które oferują odpłatną całodobową pomoc w opiece nad osobą starszą.
Seniorom potrzebna jest nie tylko pomoc w codziennych, bieżących czynnościach, ważne jest również wsparcie psychologiczne i obecność drugiej osoby. Promocją i rozwojem opieki geriatrycznej w aspekcie psychologicznym zajmują się liczne fundacje i stowarzyszenia – wśród nich mali bracia Ubogich.
„Wolontariusze Stowarzyszenia nie podejmują działań opiekuńczych typu: sprzątanie, gotowanie, zakupy czy zabiegi higieniczne. Naszą grupą docelowa są osoby samotne, więc chcemy zapewnić im relacje, których nie mają. Wolontariusze odwiedzają swoich podopiecznych, rozmawiają, chodzą na wspólne spacery, do kina, teatru. Tak naprawdę sposób spędzania tego czasu zależy od kreatywności seniora i wolontariusza, a także od potrzeb i możliwości seniora” – tłumaczy portalowi Ostrzegamy.online Małgorzata Karpińska z Sekcji fundraisingu i komunikacji Stowarzyszenia mali bracia Ubogich.
Stowarzyszenie prowadzi liczne programy i działania, które kierowane są do samotnych seniorów. Przykładem może być całoroczny Program TWOJA OBECNOŚĆ POMAGA MI ŻYĆ. Polega na regularnych wizytach wolontariusza u seniora, dzięki którym tworzą się więzi, a nawet przyjaźnie. [czytaj więcej]
Każdego roku podopieczni Stowarzyszenia zapraszani są na spotkania świąteczne przed Wielkanocą oraz Wigilią.
„Te spotkania są odpowiedzią na ich tęsknotę za życzliwą obecnością drugiego człowieka i szansą na prawdziwe święta. Dla niektórych samo wyjście z domu jest wyzwaniem, dlatego zapewniamy podopiecznym transport na spotkania świąteczne. Seniorzy, którym stan zdrowia nie pozwala na dotarcie na wspólne świętowanie, odwiedzani są przez wolontariuszy z drobnymi, świątecznymi upominkami” – mówi Małgorzata Karpińska.
W okresie letnim organizowane są wycieczki za miasto oraz krótkie pobyty wakacyjne. Można je [wesprzeć] finansowo na stronie internetowej Stowarzyszenia.
Pielęgniarska opieka długoterminowa domowa
Jest to opieka nad przewlekle i somatycznie chorymi, którzy nie są zdolni do samoopieki, ale są w domu i nie wymagają hospitalizacji. Sprawowana jest przez wykwalifikowane pielęgniarki, które współpracują z lekarzem rodzinnym. Warunkiem przyznania opieki jest skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który ocenia stan chorego pod kątem samodzielności przy wykonywaniu podstawowych czynności życiowych w skali Barthel. Świadczenia pielęgniarskie są finansowane przez NFZ. Wizyty pielęgniarki odbywają się minimum 4 razy w tygodniu. Więcej informacji można znaleźć [tutaj].
Publiczny dom pomocy społecznej
Domy pomocy społecznej działają na podstawie Ustawy o pomocy społecznej. Zajmują się całodobową opieką nad osobami starszymi i chorymi. Prawo umieszczenia w nich ma osoba wymagająca całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, nie mogąca samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym. Świadczone są tam „usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, dostosowane do indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających”. Zakres i poziom świadczonych tam usług „uwzględnia w szczególności wolność, godność, intymność, poczucie bezpieczeństwa oraz stopień fizycznej i psychicznej sprawności” mieszkańców.
– Podstawowym obowiązkiem Domu Pomocy Społecznej jest zapewnienie odpowiednich warunków socjalnych dla podopiecznych, to znaczy miejsca zamieszkania pozbawionego barier architektonicznych. W Toruniu dom jest podzielony na trzy zespoły – w pierwszym mieszkają osoby w podeszłym wieku, w drugim i trzecim osoby przewlekle i somatycznie chore – podaje w rozmowie z portalem Ostrzegamy.online Andrzej Kobyłecki, Dyrektor Domu Pomocy Społecznej w Toruniu.
Osoba, która stara się o miejsce w domu pomocy społecznej, powinna złożyć pisemny wniosek w OPS właściwym dla swojego miejsca pobytu lub zamieszkania. Wniosek ten w imieniu i za zgodą osoby chorej może złożyć każdy: ktoś z rodziny, sąsiad lub inna osoba. Do wniosku należy dołączyć również decyzję ZUS/KRUS ustalającą wysokość emerytury lub renty, pisemną zgodę na ponoszenie opłaty za pobyt, oświadczenie o wysokości dochodów osoby ubiegającej się o miejsce oraz jej małżonka, zstępnych, wstępnych. Potrzebne jest także zaświadczenie o stanie zdrowia od lekarza rodzinnego, psychiatry oraz psychologa, oświadczenie woli o umieszczeniu w DPS, oświadczenie rodziny, że nie ma możliwości opieki nad daną osobą oraz ewentualne zaświadczenie potwierdzające tytuł kombatanta. Dokumenty kompletuje ośrodek pomocy społecznej.
Po złożeniu wniosku pracownik socjalny ośrodka w ciągu 14 dni przeprowadza wywiad środowiskowy, po którym pisemnie stwierdza, czy istnieje rzeczywisty brak możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania.
Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt wydaje organ gminy lub starosta powiatu. Opłatę ponosi mieszkaniec domu. Może być ona nie większa niż 70 proc. jego dochodu. Jeżeli sam nie może jej ponieść, obowiązani do zapłaty za pobyt są kolejno: małżonek, zstępni, wstępni, gmina, z której osoba została skierowana.
Dom pomocy społecznej oferuje dla swoich podopiecznych zajęcia oraz terapię dostosowane do potrzeb i możliwości mieszkańców. W ramach działalności prowadzona jest także rehabilitacja oraz fizjoterapia w profesjonalnych gabinetach.
– W Domu Pomocy Społecznej jest szeroka oferta terapii, od muzycznej po artystyczną. Podopieczni zajmują się tworzeniem dzieł, na przykład z papieru, słomy. Opiekunowie zabierają seniorów do ośrodków kultury, na różne koncerty lub występy. Również w Domu Pomocy Społecznej jest organizowany cały cykl koncertów, imprez. Seniorzy mają dostęp do codziennej prasy oraz spacerów na świeżym powietrzu w ogrodzie – mówi Dyrektor Domu Pomocy Społecznej w Toruniu.
Można wymienić wiele zajęć skierowanych na rzecz rozwoju, opieki i edukacji osoby starszej. Jak podkreśla Dyrektor Kobyłecki dom pomocy społecznej jest „otwarty na świat”, a w opiekę nad seniorami zaangażowanych jest wielu wolontariuszy w różnym wieku – od studentów po przedszkolaków, którzy poprzez rozmowę i wsparcie pomagają osobom starszym.
Rodzinny dom pomocy
W rodzinnym domu pomocy świadczone są całodobowo usługi opiekuńcze i bytowe, dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób, wymagających pomocy z powodu wieku lub niepełnosprawności. Domy mogą być prowadzone przez osoby fizyczne lub organizacje pożytku publicznego. Zakres świadczonych usług opiekuńczych i bytowych jest dostosowany do indywidualnych potrzeb osób przebywających w rodzinnym domu pomocy i uwzględnia stopień samodzielności tych osób.
Decyzję o skierowaniu do rodzinnego domu pomocy wydaje kierownik ośrodka pomocy społecznej na podstawie: środowiskowego wywiadu rodzinnego, zaświadczenia lekarskiego oraz dowodu przyznania emerytury, renty lub zasiłku stałego. Miesięczna opłata za pobyt określona jest w decyzji kierownika OPS.
Więcej na temat standardów, rodzaju i zakresu usług bytowych i opiekuńczych znajdziemy w [Rozporządzeniu] Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie rodzinnych domów pomocy.
Dzienny dom pomocy
Dzienne domy pomocy społecznej to ośrodki wsparcia dla osób samotnych lub osób, które z powodu wieku bądź choroby wymagają pomocy, a rodzina nie może im jej zapewnić. Działalność DDPS polega na organizowaniu czasu wolnego osobom w nim przebywającym, najczęściej poprzez terapie, zajęcia plastyczne, informatyczne czy teatralne. Zajęcia organizowane są w dni powszednie, w ośmiogodzinnym cyklu. Prowadzenie dziennego domu pomocy społecznej należy do zadań własnych gmin. Więcej informacji na temat DDPS można znaleźć [tutaj].
Niepieniężne usługi pomocy społecznej
Do niepieniężnych usług pomocy społecznej zaliczamy mieszkania chronione oraz wspomagane.
Pomoc w postaci mieszkania chronionego przysługuje „osobie pełnoletniej, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w życiu codziennym”. Jest to forma pomocy, w której osoby przebywające w mieszkaniu pod opieką specjalistów są przystosowywane do prowadzenia samodzielnego życia. Zapewnia się w nim usługi bytowe, naukę, rozwija lub utrwala samodzielność w codziennym życiu oraz uczy pełnienia określonych ról społecznych. [czytaj więcej]
Mieszkania wspomagane to forma wsparcia kierowana w szczególności do osób z niepełnosprawnością intelektualną, seniorów, osób opuszczający placówki opiekuńczo-wychowawcze, zakłady karne lub osób bezdomnych. Opieka, podobnie jak w mieszkaniu chronionym, polega na zapewnieniu usług bytowych oraz podejmowaniu działań mających na celu zwiększenie samodzielności i zaradności życiowej.
Placówki Senior+
Celem wieloletniego programu „Senior+” finansowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest poprawa jakości życia seniorów w środowisku lokalnym poprzez zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Realizacja programu polega między innymi na dofinansowaniu działań jednostek samorządu na rzecz rozwoju sieci Dziennych Domów „Senior+” i Klubów „Senior+”.
Działalność Dziennego Domu „Senior+” polega na udzielaniu pomocy seniorom w czynnościach dnia codziennego, zapewnieniu co najmniej jednego gorącego posiłku oraz dostosowanych do seniora innych świadczeń wspomagających. Placówka powinna zapewniać co najmniej 8 godzinną ofertę zajęć od poniedziałku do piątku. Dzienny Dom „Senior+” świadczy między innymi usługi: socjalne, edukacyjne, sportowo–rekreacyjne, aktywizujące społecznie.
Zadaniem Klubów „Senior+” jest motywowanie osób starszych do działań na rzecz samopomocy i działań wolontariackich na rzecz innych.
Hospicjum
Jest to instytucja obejmująca opieką osoby w ostatniej fazie życia, cierpiące z powodu chorób przewlekłych, u których zakończono leczenie przyczynowe. Nie stosuje się uporczywej terapii, której celem jest wydłużenie życia pacjenta za wszelka cenę. Leczenie polega na zwalczaniu uciążliwych objawów somatycznych i psychicznych. Celem działań podejmowanych w hospicjum jest podniesienie i utrzymanie dobrej jakości życia chorych.
Osoby nieuleczalnie chore mogą skorzystać z trzech form pomocy: hospicjum domowego, hospicjum stacjonarnego lub opieki poradni medycyny paliatywnej. Hospicjum stacjonarne zapewnia opiekę przez całą dobę. Będzie odpowiednią formą pomocy, kiedy rodzina nie może opiekować się chorym całodobowo lub kiedy ból, trudności w oddychaniu czy przyjmowaniu pokarmów są tak duże, że w opiece domowej nie można sobie z nimi poradzić. Kiedy chory przebywa w swoim domu, może być objęty opieką hospicjum domowego. Lekarz odwiedza chorego średnio raz w tygodniu (nie mniej niż dwa razy w miesiącu), pielęgniarka – trzy razy w tygodniu, natomiast pozostali członkowie zespołu (na przykład fizjoterapeuta, psycholog) w zależności od potrzeb chorego. Do poradni medycyny paliatywnej skierowanie wypisuje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej lub specjalista. Chory sam zgłasza się do poradni, jeżeli pozwala mu na to ogólny stan zdrowia lub przysługują mu dwie wizyty specjalisty w tygodniu.
Zasiłek – jaki przysługuje, gdy chcemy zająć się chorym członkiem rodziny?
Pracownikom oraz osobom objętym ubezpieczeniem społecznym przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego. Połączone jest ono z prawem do zwolnienia z pracy na okres nie dłuższy niż 14 dni w roku kalendarzowym z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Za członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat. Warunkiem otrzymania zasiłku jest brak we wspólnym gospodarstwie domowym innych członków rodziny mogących zapewnić opiekę.
Osobom niezatrudnionym decydującym się na podjęcie opieki nad poważnie niepełnosprawnym lub osobą, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy. Osoba wymagająca opieki powinna legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zasiłek jest uzależniony od dochodu rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki. Przysługuje, jeżeli łączny dochód tych rodzin w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764 zł netto (na jedną osobę) na miesiąc.
Zasiłek dla opiekuna przysługuje osobom, które z dniem 1 lipca 2013 roku na skutek zmiany przepisów utraciły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, a jednocześnie ze względu na zbyt wysokie dochody nie dostały specjalnego zasiłku opiekuńczego. Do otrzymania zasiłku nie obowiązuje kryterium dochodowe, jest on niezależny od wysokości dochodów w rodzinie.
W celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji przyznawany jest zasiłek pielęgnacyjny. Przysługuje on niepełnosprawnemu dziecku do 16 roku życia posiadającemu orzeczenie o niepełnosprawności, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, która posiada orzeczenie o niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała po 21 roku życia oraz osobie, która ukończyła 75 lat. Zasiłek wypłaca wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
Z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wypłacany jest dodatek pielęgnacyjny. Przyznawany jest on na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w którym stwierdza całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji. Natomiast z urzędu jest on przyznawany osobie po 75 roku życia.
Klaudia Nowakowska/Ostrzegamy.online