W czasie pandemii koronawirusa konieczne jest zachowanie dystansu społecznego. Wiele osób w obawie o zdrowie decyduje się na pozostanie w domach. Zawieranie umów z kontrahentami jest wtedy utrudnione, ale nie niemożliwe. Można zrobić to na odległość.
Kodeks cywilny przewiduje różne formy zawierania umów – wśród nich takie, które są przydatne przy umowach na odległość. By umowa taka była ważna, należy pamiętać o kilku kwestiach.
W sprawie umów Kodeks cywilny przewiduje zasadę swobody ich zawierania. Oznacza to, że podmioty prawne mają możliwość kształtowania stosunku prawnego według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie był sprzeczny z właściwością stosunku, ustawą ani nie był niezgodny z zasadami współżycia społecznego. Z zasadą swobody umów wiąże się także swoboda wyboru formy zawarcia umowy. Z zastrzeżeniem ustawowych wyjątków, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby ujawniające jej wolę w sposób dostateczny.
W Kodeksie cywilnym przewidziane są różne formy zawierania umów. Co do zasady, podstawową formą jest forma pisemna, która wymaga złożenia własnoręcznego podpisu na dokumencie zawierającym oświadczenie woli obydwu stron. Oprócz niej kodeks przewiduje między innymi przydatne w czasie epidemii inne formy – dokumentową oraz elektroniczną. Obie nie wymagają od kontrahentów złożenia własnoręcznych podpisów. Do zachowania formy dokumentowej czynności prawnej wystarczy złożenie oświadczenia woli w postaci dokutemu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenia. Kodeks cywilny definiuje dokument jako nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jego treścią, tj. odczytanie lub odtworzenie oświadczenia woli. Natomiast do zachowania formy elektronicznej czynności prawnej potrzebne jest złożenie oświadczenia woli w formie elektronicznej oraz opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym, składanym za pomocą specjalnego urządzenia opierającego się na kwalifikowanym certyfikacie.
Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach przepisy wymagają zawarcia umowy w danej formie szczególnej. Przykładem jest umowa o pracę, do której zawarcia wymagana jest forma pisemna, a co za tym idzie konieczność złożenia własnoręcznego podpisu. Pewnym udogodnieniem są przepisy Kodeksu cywilnego, które „zrównują” formę pisemną z formą elektroniczną, stanowiąc, że „oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej”. Tak więc w warunkach kwarantanny, przy zawieraniu umowy o pracę możemy skorzystać z kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Umowa będzie wtedy zgodna z przepisami i wiążąca.
Nie wszystkie umowy mogą być jednak zawarte na odległość. Jest tak np. przy umowie sprzedaży mieszkania – wymaga ona formy aktu notarialnego, a jej niedochowanie skutkuje bezskutecznością czynności prawnej, czyli nieważnością samej umowy. Konieczna jest zatem wizyta u notariusza.
Klaudia Nowakowska/Ostrzegamy.online