Wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny innej osoby bez jej zgody – tak w skrócie można zdefiniować pojęcie przemocy.

Definicja przemocy

Na świecie najczęściej cytowana jest definicja WHO z 1996 roku, określająca przemoc jako celowe użycie siły fizycznej lub władzy, także w postaci groźby, skierowane przeciwko innej osobie, grupie osób lub społeczności, prowadzące do obrażeń cielesnych, śmierci, uszczerbku psychologicznego lub rozwojowego, albo wreszcie pozbawiające wymienione podmioty składników niezbędnych do normalnego życia i zdrowia. WHO podkreśliła, że nie liczy się skutek tego typu działań – wystarczy, aby wystąpiło wysokie prawdopodobieństwo, że negatywny efekt dla jednostki czy grupy ludzi może nastąpić.

Polski ustawodawca skoncentrował się z kolei na intencjonalności działania sprawcy przemocy. Definicja, która najtrafniej oddaje istotę tego zjawiska na gruncie polskiego prawa, pochodzi z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Zgodnie z tym dokumentem jako przemoc rozumiemy umyślne działanie lub zaniechanie jednej osoby wobec drugiej, naruszające prawa lub dobra osobiste jednostki i jednocześnie powodujące szkody na zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Do przemocy dochodzi zatem wtedy, gdy osoba mająca przewagę psychiczną lub fizyczną używa jej przeciwko słabszej jednostce.

Inna definicja, obowiązująca na gruncie polskiej psychologii, zakłada, że przemoc jest określonym typem zachowania polegającym na tym, że sprawca, wykorzystując przewagę, realizuje swoje cele, nie licząc się z dobrem ofiary i powodując szkody na jej zdrowiu fizycznym lub/i psychicznym (za: Modele psychologicznego opiniodawstwa w sprawach karnych, red. Danuta Rode). Obydwie definicje są więc zbieżne.

Formy przemocy

Aby można było mówić, że w rodzinie doszło do aktu przemocy, muszą być spełnione cztery warunki. Działanie lub jego zaniechanie musi być intencjonalne, a jedna osoba powinna mieć wyraźną przewagę nad drugą. Ponadto akcje podejmowane przez jedną z osób muszą prowadzić do naruszenia praw i dóbr osobistych innej jednostki, w efekcie czego doznaje ona cierpienia oraz wyraźnych szkód różnego rodzaju.

Niektóre z form przemocy, jakich doświadcza ofiara przemocy w rodzinie, mogą stać się udziałem także poszkodowanych poza obrębem domu (przemoc fizyczna i psychiczna).

Przemoc fizyczną stanowią wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły, które powodują różnego rodzaju uszkodzenia ciała. Należą do nich między innymi popychanie, obezwładnianie, policzkowanie, szczypanie, szarpanie, kopanie, duszenie, wykręcanie rąk, bicie, oblewanie wrzątkiem lub substancjami żrącymi oraz użycie broni.

Z przemocą fizyczną łączy się przemoc seksualna, polegająca na wymuszaniu niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych. Chodzi na przykład o zmuszanie do pożycia seksualnego, gwałt, ale także krytykę zachowań seksualnych czy zmuszanie do oglądania filmów lub zdjęć pornograficznych.

Za rodzaj przemocy uznaje się także wywieranie wpływu psychicznego na drugą osobę i wpływanie na jej tok myślowy czy sposób życia bez jej przyzwolenia. Stosując przemoc psychiczną, sprawca wykorzystuje takie mechanizmy, jak: wyśmiewanie, poniżanie, upokarzanie, wyzywanie, szantażowanie, stosowanie gróźb, zawstydzanie, narzucanie własnych poglądów, krytykowanie, kontrolowanie czy izolowanie od innych ludzi.

Z kolei stosowanie przemocy ekonomicznej prowadzi do całkowitego uzależnienia finansowego od sprawcy, który odmawia lub ogranicza dostęp do wspólnych środków finansowych albo odbiera pieniądze zarobione przez ofiarę lub uniemożliwia podjęcie pracy zarobkowej czy zaciąga kredyty wbrew woli współmałżonka. Odmianą przemocy ekonomicznej jest zaniedbanie, przejawiające się przez niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych członków rodziny, najczęściej dzieci, osób starszych, niepełnosprawnych, chorych. Przejawia się w niezapewnianiu tym osobom jedzenia, ubrań, schronienia, opieki medycznej i bezpieczeństwa.

Nowe formy przemocy

Formy przemocy fizycznej i psychicznej (już nie tej domowej) przebierają coraz nowsze i bardziej wyrafinowane formy. Za jedno z największych niebezpieczeństw uznaje się obecnie cyberprzemoc, czyli nieprzyjazne działania propagowane za pomocą technologii informacyjnych i komunikacyjnych, w tym komunikatorów, stron internetowych, SMS-ów czy MMS-ów. Za cyberprzemoc uważa się między innymi nękanie, straszenie, wyzywanie oraz rozpowszechnianie kompromitujących, ośmieszających informacji, zdjęć czy filmów, a także podszywanie się w Internecie pod kogoś wbrew jego woli. Sieć jest także źródłem innych treści promujących nieodpowiednie formy zachowań. Mowa tu zwłaszcza o agresywnych grach komputerowych, stronach rozpowszechniających pornografię czy działalności sekt.

Coraz częściej mówi się także o zjawisku, jakim jest mobbing, polegający (zgodnie z polskim Kodeksem pracy) na świadomym i uporczywym nękaniu lub zastraszaniu pracownika w sposób słowny, jak i niewerbalny. W efekcie nękana przez szefa lub kolegę z pracy osoba zostaje poniżona lub ośmieszona, a następnie wyizolowana z zespołu współpracowników.

Gdzie szukać pomocy?

Osoba, która jest świadkiem lub doświadcza przemocy, powinna niezwłocznie zgłosić sprawę na policję lub do prokuratury.

Jeśli przemoc dotyczy rodziny, w rozwiązaniu problemu może pomóc pracownik socjalny z ośrodka pomocy społecznej. Wsparcia może udzielić również Zespół Interdyscyplinarny, powoływany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Ponadto, Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” prowadzi całodobową infolinię, gdzie można uzyskać pomoc merytoryczną, psychologiczną i prawną. Pracownik „Niebieskiej linii” może także przeprowadzić interwencję w domu, gdzie obecna jest przemoc i powiadomić o sprawie odpowiednie służby.

Tutaj: link do Niebieskiej Linii

Ostrzegamy.online

    

Szanowni Państwo,

w związku z wejściem w życie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO) informujemy, że Administratorem danych osobowych jest Fundacja Lux Veritatis z siedzibą w Warszawie (01-192) przy ul. Leszno 14.

Szczegółowe informacje dotyczące przetwarzania Państwa danych osobowych znajdują się w Polityce przetwarzania danych osobowych dostępnej TUTAJ

Prosimy pamiętać, że zawsze można udzieloną zgodę odwołać.

JAKIE DANE GROMADZIMY?
Jako administrator Państwa danych osobowych informujemy, że przetwarzamy Państwa dane które są zbierane podczas korzystania przez Państwa z naszej strony: Państwa zapisy na Newsletter (o ile takie wystąpią), pliki cookies umożliwiające właściwą prezentację naszej strony.

KTO BĘDZIE ADMINISTRATOREM PAŃSTWA DANYCH?

Administratorami Państwa danych będziemy my: Fundacja Lux Veritatis z siedzibą w Warszawie (01-192) przy ul. Leszno 14, wpisana przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego do Rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej i Rejestru przedsiębiorców pod nr KRS: 0000139773; nr NIP: 896-11-69-046, nr REGON: 931899215

JAKI MAMY CEL W PRZETWARZANIU PAŃSTWA DANYCH OSOBOWYCH?
Przetwarzamy te dane w celach opisanych w naszej polityce, między innymi aby w prawidłowy sposób wyświetlić Państwu stronę internetową.